Đền thờ danh nhân văn hóa Đào Tấn, một công trình kiến trúc đặc sắc, mang đậm dấu ấn văn hóa và lịch sử của mảnh đất Bình Định. Nơi đây không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là biểu tượng của niềm tự hào dân tộc, tôn vinh một trong những bậc danh nhân kiệt xuất của đất nước - Đào Tấn, người được mệnh danh là “hậu tổ của nghệ thuật tuồng hiện đại Việt Nam”.
Đào Tấn (1845–1907) là một nghệ sĩ tài ba và cũng là một bậc danh nhân văn hóa nổi tiếng, người có công lớn trong việc sáng lập và phát triển nghệ thuật tuồng cổ Việt Nam. Không chỉ là một nghệ sĩ xuất sắc, ông còn là một người quan tâm đến việc cải tiến và nâng cao giá trị nghệ thuật truyền thống, giúp tuồng cổ trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Việt. Ông được mệnh danh là “hậu tổ của nghệ thuật tuồng hiện đại”, là người đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử nghệ thuật sân khấu Việt Nam. Đền thờ Đào Tấn được xây dựng không chỉ để thờ cúng ông mà còn để tưởng niệm và tôn vinh những đóng góp của ông đối với nền văn hóa và nghệ thuật Việt Nam. Đền thờ Đào Tấn là niềm tự hào của người dân Bình Định, là nơi giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự nghiệp lẫy lừng của bậc danh nhân này, đồng thời thể hiện lòng kính trọng và tri ân đối với những giá trị mà ông đã đóng góp cho dân tộc.
Tháng 9/2015, nhân dịp kỷ niệm 170 năm ngày sinh của Đào Tấn, UBND tỉnh đã tổ chức lễ khởi công xây dựng Đền thờ Danh nhân văn hóa Đào Tấn tại quê hương nơi ông sinh ra và lớn lên, công trình được khánh thành vào năm 2016.
Đền thờ Đào Tấn được xây dựng theo phong cách kiến trúc đình làng cổ truyền thống miền Trung, kết hợp với những yếu tố nghệ thuật tuồng cổ mà Đào Tấn đã dày công phát triển. Mỗi chi tiết trong thiết kế kiến trúc của đền đều được chăm chút tỉ mỉ, gắn liền với sự nghiệp và tầm vóc của danh nhân Đào Tấn.
Ngay từ khi bước vào khuôn viên đền, quý khách sẽ cảm nhận được không gian rộng rãi, thoáng đãng, đầy tính trang nghiêm. Đền thờ được bố trí theo nguyên tắc đối xứng, một đặc trưng trong kiến trúc đình làng Việt Nam, thể hiện sự cân đối và hài hòa trong bố cục không gian.
Một trong những điểm đặc trưng của đền thờ Đào Tấn là mái ngói âm dương, một kiểu mái truyền thống của các đình làng miền Trung. Mái ngói âm dương không chỉ có giá trị thẩm mỹ cao mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về sự hòa hợp giữa âm và dương, giữa trời và đất, giữa con người và thiên nhiên. Đỉnh mái được chạm khắc hình ảnh rồng chầu mặt nguyệt, biểu trưng cho quyền lực, sự tôn kính và thể hiện niềm tự hào đối với những bậc tiền nhân. Bên cạnh đó đền nổi bật với những họa tiết chạm khắc tinh xảo, đặc biệt là các hình ảnh liên quan đến nghệ thuật tuồng cổ – loại hình sân khấu mà Đào Tấn đã dành cả cuộc đời để phát triển. Các mặt nạ tuồng được khắc trên các cột trụ và xà nhà, với những đường nét sắc sảo, thể hiện thần thái và tính cách của từng nhân vật trong các vở tuồng. Những bức phù điêu chạm khắc các trích đoạn nổi tiếng từ các vở tuồng của Đào Tấn, như “Hộ sanh đàn”, “Lê công kỳ án” hay “An Tư công chúa”, giúp du khách dễ dàng cảm nhận được không khí sôi động của nghệ thuật sân khấu truyền thống.
Đền thờ Đào Tấn được bao quanh bởi một khuôn viên xanh mát, với những hàng cây cao bóng mát và lối đi được lát đá uốn lượn. Không gian xung quanh đền rất yên tĩnh, thanh bình, tạo điều kiện cho quý khách có thể dừng lại, thư giãn và chiêm nghiệm. Lối đi quanh đền kết hợp hài hòa với thiên nhiên, tạo nên một không gian mát mẻ, giúp du khách cảm nhận được sự gần gũi, giản dị của vùng quê Bình Định xưa.
Đền thờ Đào Tấn không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo, mà còn là trung tâm tổ chức các hoạt động văn hóa truyền thống của người dân Bình Định. Mỗi năm vào ngày 15 tháng 7 âm lịch, chính quyền địa phương đều tổ chức lễ kỷ niệm ngày mất của Đào Tấn, nhằm tưởng nhớ và tri ân những đóng góp vô cùng lớn lao của ông đối với nghệ thuật tuồng cổ và nền văn hóa dân tộc. Lễ kỷ niệm này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là dịp để cộng đồng và du khách từ mọi miền tổ quốc có cơ hội tham gia vào những hoạt động văn hóa đặc sắc. Trong không khí trang nghiêm của lễ hội, các nghi thức cúng tế được tổ chức chu đáo, kết hợp với các buổi biểu diễn nghệ thuật tuồng cổ đặc sắc, tái hiện lại những tác phẩm nổi tiếng mà Đào Tấn đã sáng tác, từ đó tôn vinh sự nghiệp vĩ đại và những cống hiến to lớn của ông đối với nền nghệ thuật sân khấu dân tộc.
Đền thờ Đào Tấn không chỉ là một điểm đến thu hút du khách bởi vẻ đẹp kiến trúc thanh nhã và không gian linh thiêng, mà còn là nơi tôn vinh một bậc danh nhân của dân tộc. Đào Tấn, người có công lớn trong việc phát triển và nâng tầm nghệ thuật tuồng cổ, đã để lại cho nền văn hóa Việt Nam một di sản quý giá. Với những chi tiết chạm khắc tinh xảo và không gian đầy ý nghĩa, đền thờ Đào Tấn đã trở thành một điểm đến không thể bỏ qua khi du khách đến với Bình Định. Đây là nơi giúp chúng ta thêm hiểu rõ về sự nghiệp và cuộc đời của Đào Tấn, đồng thời tôn vinh những giá trị văn hóa, nghệ thuật và đạo đức mà ông đã để lại cho dân tộc.
